ربات های صنعتی و تحلیل آمارهای جهانی
ربات های صنعتی مبحث بسیار داغ و پرطرفداری در صنایع بزرگ و قسمت اتوماسیون صنعتی صنایع مختلف‌‌ می‌باشد،از خطوط تولید شرکت های خودروسازی که شامل قسمت های جوشکاری بدنه ، مونتاژ ، نقاشی و رنگ آمیزی بدنه هستند ،گرفته تا قسمت انتهایی خطوط تولید که برای بسته بندی و جابه جایی محصولات از یک نوار نقاله به نوار نقاله دیگر یا چینش محصول بر روی پالت و… همه و همه از کارهایی است که ربات های صنعتی در صنایع کل جهان انجام میدهند.
چرا اتوماسیون
انقلاب صنعتی چهارم اصطلاحی که چند سالی در صحبت های مربوط به صنعت و تکنولوژی وارد شده است ، شاید برای اولین بار استیو جابز در اخرین سال های زندگی اش این واژه را بکاربرد،ولی امروزه دیگر تمامی شرکت های پیشروی صنعتی درحال عملیاتی کردن این انقلاب هستند، اما واقعا انقلاب صنعتی آن هم از نوع چهارمی چه تعریفی دارد؟!
اولین انقلاب صنعتی که به انقلاب صنعتی اروپا مشهور است با اختراع موتور بخار جیمز وات شکل گرفت که از قدرت آب وبخار برای مکانیزه کردن تولیدات صنعتی استفاده میکرد.دومین انقلاب به بهره گیری از قدرت برق در تولیدات صنعتی در سطح بسیار گسترده تر با استفاده از موتورهای برقی گفته میشود. سومین انقلاب از فناوری اطلاعات والکترونیک برای مکانیزه کردن تولیدات در سطح فوق العاده کلان اسفاده میکرد وحالا انقلاب صنعتی چهارم برپایه انقلاب سوم بنا شده است؛انقلابی دیجیتال که از اواخر قرن گذشته درحال وقوع است.مشخصه اصلی آن تلفیق فناوری اطلاعات ،مکانیک،الکترونیک،هوش مصنوعی  وتعامل بین انسان وماشین است.درواقع در انقلاب چهارم دیگر به استفاده کردن یا استفاده نکرن از فناوری های نوین پرداخته نمیشود بلکه هدف تلفیق آن فناوری‌ها برای رسیدن به تیراژ های فوق العاده با قیمت کمتر است.
مهمترین نکته‌ی انقلاب صنعتی چهارم برای کشورهای درحال توسعه مانند ایران ،نقش بسزای اتوماسیون  در حال و آینده‌ی هرواحد صنعتی است.درواقع ازمون وخطای کشورهای پیشرفته به انقلاب های چهارگانه منتج شده است که مسیری قدم به قدم را برای کشور های درحال توسعه پیش رو گذاشته است. مطمعنا برای کشور ما که جایی بین انقلاب دوم وسوم صنعتی دارد، پیروی از این مسیر اجباریست. برای رقابت با غول های صنعتی که در مرزهای تکنولوژی هستند چاره‌ای جز طی کردن مسیر موفقیت انها و در نتیجه هرچه بیشتر رفتن به سمت اتوماسیون نیست.
فدراسیون بین المللی رباتیک
فدراسیون بین الملی رباتیک( IFR) بالاترین مرجع سازمانی رباتیک در جهان است.این سازمان که مقر ان در فرانکفورت آلمان میباشد بیشتر در زمینه ربات های صنعتی فعال است وامارهایی سالانه ، دوسالانه وبرخی را درهرچهار سال منتشر میکند که مرجع ومنبع اصلی انواع امارهای مرتبط با ربات های صنعتی در دنیا است. امار هایی که در ادامه مطرح خواهد شد همگی برگرفته از اخرین آمارهای این فدراسیون میباشد.
تحلیل آمار ربات های صنعتی
درسال ۲۰۱۴ با افزایش ۲۹% میزان فروش ربات های صنعتی به ۲۲۹۲۶۱ واحد رسیده است که بیشترین رشد سالانه فروش را دارا بوده است.فروش ربات های صنعتی در تمامی صنایع در مقایسه با سال قبل  دارای رشد بوده است. تامین کنندگان قطعات خودرو  و صنعت برق و الکترونیک بیشترین تاثیر را دراین رشد داشته اند.در این میان چین به عنوان بزرگترین بازار  ربات های صنعتی همچنان جایگاه خود را حفظ کرده و حتی شتاب بکارگیری  این ربات هارا افزایش داده است.
از سال ۲۰۱۰ تقاضای ربات های صنعتی به طور چشمگیری افزایش پیدا کرد به طوریکه بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ ، ۱۷۱٫۰۰۰ ربات  صنعتی نصب شد که نشان گر رشد ۴۸ درصدی  نسبت به  ربات های نصب شده بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ یعنی چیزی در حدود ۱۱۵٫۰۰۰ ربات است.همانطور که در نمودار مشخص است در سال های اخیر شتاب فروش ربات های صنعتی افزایش یافته است.همچنین بنابه پیش بینی‌ها در سال ۲۰۱۵ این امار به ۲۴۸٫۰۰۰ واحد میرسد که نشانگر ادامه روند رشد بازار  ربات های صنعتی است.
بازار آسیا
وقتی اسم اسیا با اروپا و امریکا  در یک آمار بیاید شاید کسی انتظار رقابت اسیا با این دوغول صنعتی را نداشته باشد اما این دیدگاه دیگر خریداری ندارد.
با رشد عظیمی که کشورهایی مانند چین ،کره جنوبی و  تایوان داشته‌اند ،اسیا امروزه با فاصله‌ای زیاد بزرگترین بازار ربات های صنعتی دنیا را به خود اختصاص داده است؛به طوری که درسال ۲۰۱۴ نسبت به سال ۲۰۱۳  ۴۰% افزایش داشته است. بازار اروپاوآمریکا به ترتیب تنها ۵% و ۸% افزایش را تجربه کرده است.
نکته قابل توجه دیگر وجود ۳ کشور آسیایی دربین  ۵کشور اول دنیا در بکارگیری ربات های صنعتی است، آن هم در رتبه های اول تا سوم! به بیان دیگر سه بازار اول دنیا در اختیار آسیاست.
کشورهای بعدی به ترتیب ایالات متحده و آلمان هستند.  اطلاعات کامل تر در جدول زیر مشاهده میشود.پنج بازار اول ربات های صنعتی
اما شاید این سوال پرسیده  شود که ایا تنها معیار های بالا ، نشان گر میزان رباتیک بودن صنایع یک کشور است؟ ایا چین با بزرگترین بازار ربات های صنعتی ،یک کشور رباتیک محسوب میشود؟
برای پاسخ به این سوال باید معیاری به نام چگالی ربات را تعریف کنیم.
بنابه استاندارد فدراسیون جهانی رباتیک، چگالی ربات به نسبت تعداد ربات های فعال به  تعداد ۱۰۰۰۰ کارگر گفته میشود. میانگین جهانی این چگالی ۶۶ روبات در ۱۰۰۰۰ کارگر میباشد.همانطور که گفته شد میانگین نرخ چگالی ۶۶ است. ۲۱ کشور چگالی بیش از میانگین را دارا میباشند که اکثر این کشور‌ها جزو کشورهای پیشرفته‌ی اتوماسیون در حوزه اروپا میباشند.
کره جنوبی با فاصله قابل ملاحظه‌ای در رده اول  جا دارد،ازکشورهای دیگر اسیایی ژاپن در رده دوم و تایوان در رده هشتم قراردارند.
نکته قابل توجه دیگر وجود دو کشور اسیایی کره و ژاپن در رده های اول ودوم است. این درحالی است که پدر ربات های صنعتی یعنی ایالات متحده در رده هفتم قرار دارد.
اما مهمترین نکته‌ی این امار غیبت چین است. چین باوجود انکه در چندسال اخیر بزرگترین بازار ربات های صنعتی میباشد امابه سبب جمعیت سرسام اور و سیاست های کمونیستی که تا همین چند سال پیش مانع رونق ربات های صنعتی میشد، جایی دربین کشورهای پیشرو رباتیک ندارد.
به عبارت دیگر میتوان از رفتار چین به عنوان معیاری برای نتیجه بخش نبودن ایستادگی دربرابر به کارگیری ربات های صنعتی اشاره کرد.  چین با نیروی کار بی پایان و ارزان ومهم تر از ان سیاست های کارگر مدارانه‌ی کمونیستی رقبتی به ربات های صنعتی نشان نمیداد اما با گذشت سال‌ها بالاخره حتی این کشور کمونیستی ضرورت بکارگیری ربات های صنعتی را درک کرد به طوری که به بازار اول این صنعت تبدیل شده است.
در تحقیقاتی که انجمن جهانی رباتیک درباره‌ی تاثیر بکارگیری ربات های صنعتی بر نرخ اشتغال در سال ۲۰۱۲ انجام داده است ،به این نتیجه رسیده است که  برخلاف تصور کلی ، بکارگیری این ربات‌ها نه تنها بیکاری را افزایش نمیدهد بلکه باعث جابجایی شغل‌ها از کارگری به تکنسین ربات و مجموعه‌ی نگهداری نصب و تعمیر این ربات‌ها خواهد شد.این تحقیق که توسط کمپانی  ”metra martech”با عنوان – جنبه های مثبت ربات های صنعتی بر اشتغال –منتشر شده است درکشور های مختلف با تفاوت های ساختاری انجام شده شده است.
صنایع استفاده کننده از ربات های صنعتی
تقریبا تمام صنایع  دارای پتانسیل بکارگیری  ربات های صنعتی هستند زیرا درهر پروسه صنعتی فرایند هایی دارای حرکت، جابجایی قطعات، جوش کاری ، نقاشی و… وجود دارند.
به طور طبیعی بعضی از صنایع بیشتر با فرایند های ذکر شده  درگیر هستند ، در نتیجه توجیه استفاده از  ربات های صنعتی در بعضی صنایع قابل توجه تر است.
جدول زیر نشان گر صنایع اصلی استفاده کننده از ربات های صنعتی میباشد.همانطور که نمودار نشان میدهد صنایع خودروسازی و برق والکترونیک مهمترین مشتریان ربات های صنعتی هستند. صنایع خودروسازی از اولین صنایع بکار گیرنده‌ی این ربات های صنعتی میباشند،این صنعت هم از لحاظ تعداد خالص بکارگیری ربات های صنعتی و هم از لحاظ شتاب در چند سال گذشته در رده اول این لیست قرار دارد.
در سال ۲۰۱۴صنایع اتومبیل مهمترین مشتری ربات های صنعتی ،نسبت به سال ۲۰۱۳  ۴۰% افزایش نصب ربات های صنعتی را تجربه کرده است،این در حالی است که از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۱۳ هرساله به طور متوسط ۲۷%  رشد استفاده از این ربات هارا داشته است.
مهم ترین عامل این افزایش استفاده بیشتر قطعه سازان جهانی از ربات های صنعتی و افزایش فروش  اتومبیل  میباشد.
صنعت بعدی  صنایع برق والکترونیک میباشند که کمتر از صنایع خودرو سازی اما دارای سهم قابل توجهی از بازار هستند.این صنایع شامل :

• صنایع کامپوتر
• دوربین های دیجیتال
• تلویزیون ورادیو
• تجهیزات مخابراتی وتلفن همراه
• طیف وسیعی از لوازم خانگی
• فولاد
• پلاستیک
• غذا
• دارو

ضرورت بکارگیری و تولید ربات های صنعتی درایران
با مطالعه آمار بالا بدون شک به این نتیجه میرسیم که کشورهای متنوعی از آمریکای با اندیشه‌ی سرمایه داری تا چین شبه کمونیست، حقیقت و جبر استفاده از ربات های صنعتی را دریافته اند. درواقع امروزه شاهد ان هستیم که حتی کشور های دارای اندیشه های کارگرمدارانه و کمونیست که در نگاه اول شاید ضد ربات های صنعتی باشند ، رو به استفاده وسیع از این ربات‌ها اورده اند.
تحلیل این تغییر رویه میتواند جنبه های مختلف استفاده از ربات های صنعتی را روشن تر کند.چین به عنوان پرجمعیت ترین کشور جهان مسلما تا سال‌ها دقدقه‌ی نیروی کار انسانی را نخواهد داشت اما وجود عواملی دیگر باعث این تصمیم چین شده است. این عوامل عبارتنداز وجود پروسه های صنعتی خطرناک و غیر قابل انجام توسط انسان- کارهای تکراری که در دراز مدت با اشتباهات فراوان نیروی انسانی همراه میشود-عدم خستگی و نیاز به استراحت ربات‌ها و در نتیجه امکان کار۲۴ ساعته برای ربات- عدم نیاز به هزینه کردهایی مانند ایاب وذهاب ، بیمه و خوراک برای ربات و ده‌ها دلیل دیگر.
اما انچه ایران را وادار به استفاده از ربات های صنعتی میکند ، در بسیاری از موارد مختص خود ایران است. ایران بزرگترین اقتصاد خارج از  سازمان تجارت ازاد جهانی است. یکی از مهمترین دلایل ایران برای  عدم پیوستن به این اتحادیه فوق العاده مفید، ناتوانی شرکت های داخلی در رقابت با شرکت های خارجی  با کمترشدن عوارض گمرکی است. این ناتوانی به دلیل قیمت بالای تمام شده محصولات ایرانی در مقایسه با رقبای خارجی است. مطمعنا  صنعت سنتی! و عدم استفاده‌ی قابل ملاحظه‌ی ربات های صنعتی باعث این بهره وری اندک و قیمت تمام شده‌ی بالا میباشد.
عامل دیگری که ایران باید به ان توجه بیشتری داشته باشد،روند رو به کاهش نیروی انسانی جوان در  کشور است. درواقع در سال های نه چندان دور نیروی انسانی اندک و گران قیمت خواهد شد که  باعث افزایش هزینه های تولید و اثرات مخرب ان میشود. گذشته از همه‌ی این‌ها مهمترین عاملی که جلوی رونق استفاده از روبات های صنعتی را درایران گرفته است باور غلط و محافظه کارانه‌ی برخی از مسئولین میان رده وبالارده صنعت، مبنی بر افزایش بیکاری در صورت استفاده از ربات های صنعتی است. اسفاده از ربات های صنعتی نه تنها باعث بیکاری نمیشود بلکه باعث مهاجرت افراد از شغل های خطرناک و تکراری به شغل های تکنسینی و تعمیر ونگهداری همان ربات‌ها میشود. حتی با گذشت زمان وسود اوری بیشتر این شرکت‌ها شاهد ایجاد اشتغال نیز خواهیم بود.
 بر طبق امارفدراسیون جهانی رباتیک  ارزش کنونی بازار ربات های صنعتی جهان بالغ بر ۳۲ میلیارد دلار است. مطمعنا ایران به عنوان یکی از بزرگترین اقتصاد های در حال توسعه در منطقه میتواند با رسیدن به حداقل ۱% این بازار به رقم قابل ملاحظه‌ی  ۳۲۰ میلیون دلار  برسد، که این مبلغ کلان تنها میزان خالص درامد  ساخت و فروش ربات های صنعتی است اما مطمعنا همانند سایر صنایع بجز اشتغال و درامد مستقیم ، اشتغال و درامد غیرمستقیم نیز چشم گیر خواهد بود.
صنایع اتومبیل سازی در تمامی کشورها به عنوان لوکوموتیو صنایع دیگر شناخته میشود، این امر را به راحتی میتوان با مطالعه‌ی تاریخ عملکرد شرکت های بزرگ خودروسازی دنیا دریافت. از نمونه های بزرگ و برجسته این شرکت‌ها میتوان به جنرال موتورز آمریکا و فولکس واگن آلمان اشاره کرد که هرکدام باعث ایجاد و گسترش شرکت های مختلف صنعتی شده اند.
کره جنوبی به عنوان یک کشور اسیایی که در ابتدای مسیر پیشرفتش از جهات گوناگون بسیار شبیه اقتصاد ایران بود، همین مسیر را پیموده است. دراین میان میتوان به شرکت موفق Hyundai اشاره کرد.این شرکت امروزه به عنوان یک هلدینگ بزرگ اقتصادی در صنایع مختلفی فعال است، از زمینه خودروسازی گرفته تا صنایع دیگری همچون لوازم خانگی،صنعت نفت کش و کشتی سازی و ماشین الات سنگین ولجستیکی. این شرکت در زمینه ربات های صنعتی هم فعال است که نمونه های این ربات‌ها امروزه در شرکت سایپا مشغول تولید میباشند. مطمعنا مسیر پیشرفت این شرکت موفق کره‌ای میتواند الگوی بسیار مناسبی برای خودروسازان ایرانی باشد.
تولید ربات های صنعتی به راحتی میتواند جزو اولویت های خودروسازان باشد، این از آن جهت است که این صنعت به طور قابل مقایسه‌ای زمینه استفاده از ربات های صنعتی را دارا میباشد وبه امید بهترشدن روابط ایران با دنیا و ترمیم روابط اقتصادی ایران با مقاصد صادراتی ،مطمعنا با گسترش تولید نیاز به این ربات‌ها افزایش نیز خواهد داشت. گذشته از بازار ایران باید به بازارکشور های پیرامون همانند ترکیه و ازبکستان وقزاقستان به عنوان کشور های نسبتا صنعتی اشاره کرد، مطمعنا در سال های پیش رو به جهت اجبار کاهش هزینه‌ها شاهد گسترش بازار اتوماسیون صنعتی و ربات های صنعتی در این کشور‌ها وبازار داخل خواهیم بود، از این رو حرکت به سمت تولید ربات های صنعتی مطمعنا عقلانی و دارای بازار خواهد بود.
برای تصدیق این ادعا میتوان به شرک ربات صنعتی پارس اشاره کرد که به تولید ربات های صنعتی گوناگون در داخل کشور پرداخته است و محصولات این شرکت که بسیار ارزان تر از نمونه های خارجی ان است در صنایع مختلف کشور مشغول به کار هستند. محصولات این شرکت درصنایع مختلف سبک ونیمه سنگین  امتحان خودرا پس داده‌اند .
در ادامه نمونه‌ای از ربات ۶ محوره این شرکت مشاهده میشود که در کارخانه تولید سینک وظرفشویی مشغول به کار است.متاسفانه در داخل کشور این تصور وجود دارد که تکنولوژی ساخت ربات های صنعتی بسیار بالا و غیر قابل دسترسی است که این تصور کاملا اشتباه است. در واقع تکنولوژی این ربات‌ها را میتوان به دو بخش سخت افزار وبدنه – وکنترل کننده تقسیم کرد. در بخش سخت افزاری به واسطه‌ی تجربه‌ی فراوان شرکت های ماشین سازی ایران همانند ماشین سازی تبریز و هپکو اراک ، و شرکت قالب های بزرگ صنعتی سایپا و ایران خودرو و بسیاری از صنایع ماشین سازی  قالب سازی دیگر ،میتوان گفت که دراین بخش هیچ گونه کمبود فنی برای تولید ربات وجود ندارد.
در بخش کنترل کننده به واسطه شرکت های باتجربه اتوماسیون که درطی این سال‌ها با ورود ربات های صنعتی تجربه خوبی کسب کرده اند، کمبود قابل لمسی مشاهده نخواهد شد . دقت ربات های صنعتی در حد میلیمتر است که در مقایسه با ابزار الات دیگری همچون cnc که دقت های میکرومتری دارند، دقت کمتر وقابل دسترسی میباشد. به همین منظور شرکت های اتومبیل سازی ایران  به جای تولید سالانه یکی دو دستگاه حساس cnc میتواند به تولید اولیه ربات های صنعتی به صورت پایلوت برای امکان سنجی تولید این محصول بپردازند که هم تکنولوژی ساده تر و هم بازار بزرگتری نسبت به دستگاه های cnc دارد.
از جهتی دیگر دستگاه های تراش و فرز cnc فقط در پروسه هایی که نیاز به براده برداری وتراش باشد ،مورد نیاز است ؛این درحالی است که زمینه استفاده ربات های صنعتی بسیار وسیع تر ودر انواع پروسه های انتقال-جوش-تراش وبراده برداری-چسب زنی-پرس و… است.